Waarom geef je les aan mensen met kanker? Wat vind je zo leuk aan lesgeven aan mensen die lang niet alles kunnen? Vind je dat niet zwaar? Is het niet deprimerend, alleen maar zieke mensen in je les?
Dat soort vragen worden mij regelmatig gesteld als ik vertel dat ik herstel yoga lessen verzorg.
Op een aantal vragen kan het antwoord heel kort zijn: herstel yoga lessen zijn lessen met een lach en soms ook met een traan, met een fijne sfeer en het is zeker niet deprimerend!
Het antwoord op waarom ik zelf deze lessen wilde gaan geven is wat langer.
Mijn moeder is in 2000 overleden aan de gevolgen van darmkanker. Zij heeft meerdere operaties en chemokuren ondergaan, naast deze medische behandelingen was er verder weinig hulp of steun. Eigenlijk leek er niets te zijn wat jezelf kon doen.
Regisseur over je eigen ziekteproces
Ruim 10 jaar later begon ik aan de opleiding tot yogadocent bij Yoga & Vedanta en in het eerste jaar raakte ik bevriend met een medestudent. Zij kreeg in dit eerste jaar van de opleiding de diagnose borstkanker. Naast de reguliere behandeling in het ziekenhuis probeerde ze allerlei therapieën en behandelingen uit. Zij deed dit vanuit een vastberadenheid om zelf te doen wat ze kon doen om haar gezondheid positief te beïnvloeden. Yoga en meditatie speelde daar ook een grote rol in. Zij heeft mij laten zien hoe waardevol yoga kan zijn voor kankerpatiënten. En hoe belangrijk het is dat je zelf de regisseur bent over je eigen ziekteproces. Bovenstaande persoonlijke ervaringen hebben een grote rol gespeeld in de keuze om specialisatie te gaan volgen.
Mijn eigen pad
Daarnaast heb ik zelf sinds 2016 te maken met meerdere uitdagingen op het gebied van mijn eigen gezondheid. Hoewel het zeker geen levensbedreigende ziektes zijn, heb ik wel te maken met klachten die mij soms flink beperken in mijn dagelijkse leven, en waar de Westerse gezondheidszorg geen oplossing voor heeft.
Deze klachten hadden (en hebben) een grote invloed op mijn werk, vrijetijdsbesteding, energieniveau, en zelfbeeld. Ik wist ook even niet meer hoe ik nog yogalessen kon blijven geven en heb serieus overwogen om hiermee te stoppen. Ik had de overtuiging dat je als yoga-docent al die moeilijke en ingewikkelde houdingen moest kunnen doen om les te kunnen geven.
Ook had ik nog maar weinig plezier in ergens een yogales volgen. Tijdens een les kon ik vaak meerdere oefeningen niet mee doen. Omdat ik zelf yogadocent ben, verzon ik dan zelf maar een alternatieve oefening (meestal kwam degene die de les gaf daar niet mee…). Maar ik merkte dat ik mij niet zo op mijn gemak voelde als ik een andere oefening deed dan de rest van de groep.
Ik moest stoppen met mijn fulltime baan, ik kon (naar mijn idee) geen yogales meer geven, én ik kon hobby’s als wandelen en fietsen niet meer beoefenen.
Het heeft lang geduurd voordat ik mijn klachten en beperkingen kon accepteren. Van daaruit ontstond er ruimte om te ontdekken wat ik nog wel kon.
Een andere manier van lesgeven
Uiteindelijk heeft dit er toe geleid dat ik mijn yogalessen tegenwoordig op een andere manier geef.
In eerste instantie omdat ik qua asana’s (yoga-houdingen) veel voor mijzelf moest gaan aanpassen, waardoor als vanzelf ook mijn lessen rustiger en zachter werden.
Maar het grootste verschil is dat ik meer aandacht heb voor verschillen in mogelijkheden, grenzen en beperkingen bij deelnemers.
Ik probeer een sfeer creëren waarin iedereen het gevoel heeft dat hij of zij volledig mee kan doen. Want laten we eerlijk zijn, het is heel frustrerend én confronterend als je steeds iets niet kan mee doen.
Dat betekent concreet dat ik in een les verschillende variaties en opties geef én waarbij alle opties gelijkwaardig zijn. Er is geen juiste, goede, moeilijkere, makkelijkere of betere variant. In mijn lessen mag je zelfs steeds onderzoeken welke variant van een houding/oefening jou op dit moment het beste dient.
Een andere manier van aandacht
Persoonlijk vind ik het belangrijk dat de nadruk niet steeds hoeft te liggen op (geconfronteerd worden met) je beperkingen. Maar tegelijkertijd mag er ook liefdevolle aandacht voor je klachten of beperkingen zijn. Deze beperkingen, of ze nu tijdelijk of chronisch zijn, zullen vaak zorgen, spanning of verdriet met zich meebrengen. Dat mag gezien en gevoeld worden.